Η βιταμίνη D είναι ιδιαίτερα σημαντική όσο και το ασβέστιο για την σκελετική υγεία καθ,ότι συμβάλλει στην απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου από τον εντερικό βλεννογόνο και στην μείωση της απέκκρισης του ασβεστίου από τα νεφρά.Βοηθά στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος,ελαττώνει τον κίνδυνο καρδιοπαθειών ,καρκίνου και Αλτζχάιμερ και βοηθά στην ενδυνάμωση του μυικού συστήματος.Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ισχυρή συσχέτιση της βιταμίνης με ορισμένα χρόνια νοσήματα όπως ο διαβήτης τύπου ΙΙ.
Τροφές που περιέχουν βιταμίνη D είναι ο κρόκος του αυγού,διάφορα λιπαρά ψάρια(σολωμός,σαρδέλλα,τόνος,ρέγγα)και μεγάλος αριθμός φυτών.Η κύρια όμως πηγή της βιταμίνης στον άνθρωπο θεωρείται η σύνθεσή της στο δέρμα κατόπιν έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία.Όταν από το στεροειδές 7-δευδροχοληστερόλη που φυσιολογικά υπάρχει στην επιδερμίδα απορροφηθεί υπεριώδης ακτινοβολία μήκους κύματος 290-315 nm,παράγεται η προβιταμίνη D ,η οποία με μία σύνθετη διαδικασία στο ήπαρ και στα νεφρά καταλήγει στην ενεργό μορφή της βιταμίνης.Μάλιστα υπολογίζεται ότι έκθεση του δέρματος για 10-15 λεπτά ημερησίως (πχ.πρόσωπο,λαιμός,χέρια) αρκεί για να μας παρέχει την ποσότητα βιταμίνης που χρειαζόμαστε.
Εφ΄όσον λοιπόν η κύρια πηγή της βιταμίνης είναι ο ήλιος,θα περίμενε κανείς ότι στις Μεσογειακές ηλιόλουστες χώρες και κατά συνέπεια και στην Ελλάδα ,τα επίπεδα της βιταμίνης D στον πληθυσμό θα είναι επαρκή.Ωστόσο εδώ συμβαίνει το λεγόμενο
Μεσογειακό παράδοξο ,δηλαδή μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στον πληθυσμό των μεσογειακών χωρών, δείχνουν ότι τα επίπεδα ανεπάρκειας σε βιταμίνη D είναι πολύ ψηλότερα και από εκείνα των βορείων χωρών(όπου είναι μάλλον αναμενόμενο λόγω της μειωμένης ηλιοφάνειας ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες).Η εξήγηση αυτού του παράδοξου σχετίζεται με το ότι
-Το σκούρο δέρμα των μεσογειακών λαών σε σχέση με των βορείων Ευρωπαίων δυσχεραίνει τη σύνθεση τη σύνθεση της βιταμίνης D από τον ήλιο λόγω μελανίνης.
-Η αποφυγή έκθεσης στον ήλιο λόγω του κινδύνου του καρκίνου του δέρματος.
-Η χρήση αντιηλιακών πολύ υψηλού δείκτη προστασίας εμποδίζουν την σύνθεση της βιταμίνης D στο δέρμα.
-Στις μεσογειακές χώρες δεν καταναλώνονται τόσο λιπαρές τροφές (βούτυρο ,μαργαρίνες) που περιέχουν βιταμίνη D.
-H μόλυνση της ατμόσφαιρας στις αστικές περιοχές εμποδίζει την ηλιακή ακτινοβολία να φτάσει τελικά στο δέρμα.
Τα χαμηλά αυτά επίπεδα βιταμίνης D μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για οστεοπόρωση και κατάγματα,καθώς συνοδεύονται από χαμηλά επίπεδα οστικής πυκνότητας.
Θα πρέπει λοιπόν ,έχοντας βέβαια πάντα κατά νου ότι υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία ότι η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για μελάνωμα και άλλου τύπου καρκίνου του δέρματος,να μη ξεχνάμε ότι μία δεκαπεντάλεπτη έκθεση στον ήλιο είναι ιδιαίτερα σημαντική για την σύνθεση της βιταμίνης D.
Οι ομάδες πληθυσμού που πρέπει να δείχνουν μεγάλη προσοχή στην επαρκή πρόσληψη βιταμίνης,είναι τα παιδιά,οι έγκυες γυναίκες καθώς και αυτές που θηλάζουν,οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες οι οποίες έχουν αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης και οι ηλικιωμένοι,διότι η ικανότης σύνθεσης της βιταμίνης D ελαττώνεται με την ηλικία.
Εναλλακτικά οι ανάγκες μας μπορούν να καλυφθούν και από την σωστή επιλογή τροφίμων εμπλουτισμένων με την βιταμίνη.όπως και σε άτομα με διεγνωσμένη οστεοπόρωση ή οστεοπενία θα πρέπει να χορηγούνται τα ανάλογα συμπληρώματα.
Στο εργαστήριο η εκτίμηση των επιπέδων της βιταμίνης D γίνεται με την μέτρηση της ολικής 25(ΟΗ)D.Η μέτρηση της 1,25 (ΟΗ)2D σχετίζεται περισσότερο με την λειτουργία των νεφρών παρά με την ανεπάρκεια της βιταμίνης D και λόγω του μικρού χρόνου ημισείας ζωής της παρουσιάζει προβλήματα αξιοπιστίας.
